آيا قرآن اشارهاي به حرمت ريش تراشيدن كرده است؟
جواب: آري. در چند آيه از قرآن ميرساند كه تراشيدن ريش حرام است.
«و اذا ابتلي ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن» بقره / 124
در كتاب گرانسنگ و ارزشمند وسايل الشيعه از تفسير علي بن ابراهيم قمي (ره) در ذيل آيهي شريفه از حضرت امام صادق عليْه السلام نقل شده است كه فرمودند:
وقتي خداوند حضرت ابراهيم عليْه السلام را خوب مورد امتحان قرار داد به اين كه فرزندش اسماعيل را ذبح كند، حضرت ابراهيم عليْه السلام پس از بيدار شدن تصميم بر ذبح فرزند خويش گرفت «پروردگار هم به جهت پاداش به حضرت ابراهيم عليْه السلامفرمود:
آيا قرآن اشارهاي به حرمت ريش تراشيدن كرده است؟
جواب: آري. در چند آيه از قرآن ميرساند كه تراشيدن ريش حرام است.
«و اذا ابتلي ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن» بقره / 124
در كتاب گرانسنگ و ارزشمند وسايل الشيعه از تفسير علي بن ابراهيم قمي (ره) در ذيل آيهي شريفه از حضرت امام صادق عليْه السلام نقل شده است كه فرمودند:
وقتي خداوند حضرت ابراهيم عليْه السلام را خوب مورد امتحان قرار داد به اين كه فرزندش اسماعيل را ذبح كند، حضرت ابراهيم عليْه السلام پس از بيدار شدن تصميم بر ذبح فرزند خويش گرفت «پروردگار هم به جهت پاداش به حضرت ابراهيم عليْه السلامفرمود:
ما تو را امام بر مردم قرار داديم و سپس ((حنيفيت)) يعني پاكيزگي كه ده چيز پاك است را بر او نازل كرد،
حضرت هم آنها را با خود آورد كه تاكنون نسخ نشده و تا روز قيامت هم نسخ نشده و تا روز قيامت هم نسخ نخواهد شد؛
كه پنج چيز آن راجع به سر است و عبارت است از:
1 - گرفتن شارب (سبيل)
2 - ريش گذاشتن
3 - تراشيدن موي سر
4 - مسواك كردن
5 - خلال نمودن.
و پنج چيز ديگر آن مربوط به بدن است كه عبارتند از:
1 - تراشيدن موهاي زايد بدن
2 - ختنه كردن
3 - ناخن گرفتن
4 - غسل جنابت
5 - طهارت با آب. (وسائل الشيعه/ ج 1/ ص 423.)
تا اينجا معلوم شد كه بنا به فرمودهي حضرت امام صادق عليْه السلام يكي از احكام دهگانهي آيين ابراهيمي ريش گذاشتن است كه خداوند بر حضرت ابراهيم عليْه السلام نازل فرموده است.
خداوند تبارك و تعالي در سوره نحل ميفرمايد:
اتبع مله ابراهيم حنيفا. نحل / 123
ترجمه: (اي رسول ما از آيين حنيف و پاك حضرت ابراهيم عليْه السلام تبعيت كن).
و معلوم شد يكي از احكام اين آيين ابراهيمي گذاشتن ريش است.
آيا تنها پيامبر اسلام صلي الله عليْه و آله و سلم مامور به پيروي از آيين ابراهيمي ميباشند؟
خير زيرا خداوند در سوره آل عمران فرموده:
«قل صدق الله فاتبعوا مله ابراهيم حنيفا» آل عمران / 95
اي پيامبر به امت خود بگو، راست گفت خدا: از آيين پاك ابراهيم عليْه السلام پيروي كنند.
«و ما اتيكم الرسول فخذوه و ما نهيكم عنه فانتهوا».
ترجمه: آنچه را پيغمبر براي شما آورده (از حكم) آن را بگيريد و از آنچه شما را نهي فرموده است خود داري كنيد).
و ما روايات زيادي از پيامبر اكرم صلي الله عليْه و آله و سلم داريم پيرامون نهي از تراشيدن نهي و امر نمودن به گذاشتن ريش.
«و لا تلقوا بايد يكم الي التهلكه». بقره / 195
ترجمه: (و خودتان را به دست خودتان به هلاكت نيندازيد).
چون تراشيدن ريش داراي امراضيست لذا قرآن هم اشاره دارد كه نبايد كسي خود را به هلاكت بيندازد، آن هم بدست خود و امراض آن.
پس با توجه به پنج آيهي فوق و فرمايش امام صادق عليْه السلام روشن شد كه بنا به آيات قرآن، هم پيامبر صلي الله عليْه و آله و سلم و هم امت ايشان مامورند به ريش گذاشتن.
چرا عدهاي از ريش گذاشتن فرار ميكنند؟
*عدهاي براي اطاعت نمودن از همسر خود اين فعل را انجام ميدهند،
*عدهاي هم به خاطر غفلت از زيانهاي بهداشتي آن،
*عدهاي هم زيبايي چهرهي خود را نداشتن مو در صورت ميدانند،
*عدهاي هم تمدن را به تراشيدن ريش ميدانند
*عدهاي هم براي فرار از ريش گذاشتن ميگويند:
انسان باید كارهاي ديگرش را درست كند. در حالي كه اين حرف هم درست نيست، زيرااسلام مجموعهاي از دستورات حيات بخش است كه بايد واجبات آن را عمل كرد و محرماتش را ترك كرد، اگر ريش تراشي حرام شد، بايد انجام نداد و اين توجيهات پذيرفته نيست.
*عدهاي به خاطر نداشتن آگاهي و برخور دار نبودن از ايمان قوي و از همه بيشتر به خاطر مسخره شدن مقدسات مثل حجاب و ريش و … توسط انسانهاي جاهل سعي ميكنند به خاطر در امان ماندن از حملات و طعن آنها ريش خود را بزنند و براي تراشيدن ريشِ خود بهانههايي بياورند. لذا اين افراد گاهي ميگويند كه ما به خاطر رعايت بهداشت صورت خود را ميتراشيم در حالي كه ميتوان ريش داشت و بهداشت را هم رعايت كرد و اگر واقعا مساله بهداشت مطرح است، چرا موهاي سرشان را نميزنند.
و گاهي هم ميگويند:
مساله ريش گذاشتن مربوط به صدر اسلام ميباشد به خاطر اين كه عربستان منطقه گرم و سوزاني بوده، اسلام براي حفظ پوست صورت دستور گذاشتن ريش را داده، اين توجيه هم بطلانش با آن همه دليل بر ضررهاي تراشيدن ريش روشن است.
فواید ریش گذاشتن
به درستي كه طبيب حاذق و مشهور ((ويكتور ژورژ)) عقيدهاش اينست كه داشتن ريش فوايد بسيار بزرگي دارد که
محافظت ميكند از لثهها و يا غدههايي كه در لثهها است). در كتاب تراش ريش از نظر بهداشت ص 20 آمده است كه ايشان دربارهي فايدهي ريش ميگويد:
ريش موجب حفظ دندانها و غدد بزاقي خواهد شد.
رسول خدا صلي الله عليْه و آله و سلم فرمودهاند:
بر خلاف مشركين باشيد سبيلها را از ته كوتاه كنيد و محاسن را بلند بگذاريد. ميزان الحكمه ج 11 ص 5305 ح 18142 و صحيح مسلم ج 1 ص 221 باب 16
مانع وبا و دورکننده غم
همچنین امام صادق(علیه السلام) در ادامه همان روایت فرمودند: فإنّه یذهَبُ بالهَمِّ و الوَبا؛ شانه کردن موی سر و ریش غم و غصه و وبا را از بین می برد. بیماری مهلکی چون وبا و نیز غم و اندوه و افسردگی که از جمله بیماری های روحی است با شانه زدن موی سر و ریش می تواند دور شود.
باورتان می شود شانه زدن ریش این همه فایده داشته باشد؟! دورکننده بیماری های جسمی و روحی!
جلوگیری از درد دندان
امام صادق(علیه السلام) در روایتی دیگر فرمودند: مُشطُ اللَّحیةِ یَشُدُّ الأخراسِ؛ شانه کردن ریش، دندان ها را محکم می سازد.
دورکننده فقر و درد
امام صادق(علیه السلام) همچنین فرموده اند: المَشطُ یَنفی الفقرَ و یَذهَبُ بالدّاء؛ شانه کردن موی سر و ریش سبب از بین رفتن فقر و درد می گردد.
شاید براساس این روایت شریف بتوان گفت در روزگار ما سبب زیاد شدن فقر و درد یکی هم همین باشد که مردان این عصر ریش ندارند که بخواهند آن را شانه بزنند و از فقر و درد دور بمانند!! والله اعلم!
منشأ برکت
رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) از دیگر فواید ریش داشتن و شانه زدن آن را افزایش رزق و روزی و برکت در زندگی دانسته اند و فرمودند: … و انَّه یَزیدُ فی الرّزق؛ شانه زدن ریش ها رزق و روزی را زیاد می گرداند.
بی ریش ها از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیستند!
از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل است که فرمودند: حَفّوا الشَوارِبَ و اعفُوا اللُحی و لاتَشَبَّهوا بالیهود؛ سبیل هایتان را کوتاه نمایید و محاسن و ریش های خود را بلند کنید و خود را شبیه یهودیان نکنید!
همچنین آن حضرت فرمودند: إنّ المَجوسَ جَزّوا لُحاهُم و وَفّرُوا شَوارِبَهُم و إنّا نحنُ بَخِرُّ الشَّوارِبَ و نَعفی اللُحی و هی الفطرةُ؛ مجوسیان ریش های خود را می تراشند و سبیل ها را بلند نگه می دارند ولی ما مسلمین عکس آنها سبیل های خود را کوتاه و محاسن را بلند نگه می داریم و ریش داشتن و کوتاه کردن سبیل مطابق فطرت انسانی است.
و نیز از آن حضرت نقل است که فرمودند: لیس مِنّا مَن تَشَبَّه بِغَیرِنا؛ کسی که خود را شبیه غیرمسلمانان درآورد از ما نیست. همچنین در جای دیگری فرمودند: لیس مِنّا مَن عَمِلَ بِسُنَّةِ غیرِنا؛ مسلمان واقعی نیست کسی که به دستور و آداب و رسوم بیگانه عمل نماید.
بی ریش ها دشمن خدایند!
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: اِنّه اَوحی الله إلی نبیٍّ مِن أنبیائه قل للمؤمنین: لاتلبِسوا لباسَ اَعدائی و لاتطعِموا مَطاعِمَ أعدایی و لاتَسلُکوا مَسالِکَ اَعدائی فتکونوا أعدائی کما هم أعدائی؛ خداوند به یکی از پیامبران وحی کرد که به مؤمنان بگو:
در لباس، خوراک و آداب و رسوم، دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهید که اگر چنین کنید شما هم مثل آنان دشمنان خدا محسوب می گردید!
تراشیدن ریش از جمله مصادیقی است که سبب تشبّه انسان به غیرمسلمانان و دشمنان خدا می شود!
نتیجه گیری:با این همه فواید مادی و معنوی که ریش داشتن و شانه زدن آن دارد واقعاً حیف است که مردان مسلمان خود را از آن محروم کنند. به علاوه در برخی از روایات ازرسول اکرم(صلی الله علیه و آله) توصیه های جدی در داشتن ریش شده است تا جایی که کسی که این عمل را ترک کند از خود ندانسته اند!
از کنار هم قراردادن این روایات معلوم می شود که تراشیدن ریش از جمله کارهایی است که یهودیان و مجوسیان انجام می داده اند و این کار با سنت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) منافات دارد